Pytanie nadesłane do redakcji
2 tygodnie temu miałam anginę i zapalenie ucha. W nocy przed pójściem do lekarza miałam ogromny ból ucha, który trwał 3 godziny. Gdy rano wstałam, miałam zatkane lewe ucho i ciągły pisk w uchu, przypominający pisk czajnika z gotującą się wodą. Zatkanie ucha, a także pisk trwają do teraz. Byłam u laryngologa i przepisał krople do nosa Avamys oraz zażywanie Calcium - niczego konkretnego się niestety nie dowiedziałam. Bardzo się obawiam, co to może być? Pisk w uchu jest bardzo uciążliwy. Czy mogę stracić słuch? Czy potrzebny będzie jakiś zabieg?
Odpowiedziała
lek. med. Agata Szołdra-Seiler
specjalista otolaryngolog
Oddział Laryngologii
Szpital Wojewódzki w Koszalinie
Prawdopodobnie wskutek infekcji dróg oddechowych doszło u Pani do ostrej niedrożności trąbki słuchowej, spowodowanej jej obrzękiem zapalnym. Powstaje wówczas w uchu środkowym ujemne ciśnienie wciągające błonę bębenkową w kierunku jamy bębenkowej. Skutkiem utrzymywania się ujemnego ciśnienia jest gromadzenie się w jamie bębenkowej przesięku (bo zaburzona zostaje równowaga hydrostatyczna między naczyniami krwionośnymi i przestrzenią okołonaczyniową), wysięku (to objaw zapalenia i zmian w przepuszczalności naczyń krwionośnych) i śluzu z gruczołów śluzowych. To daje uczucie zatkania ucha, pogorszenia się słuchu, czasem ma się wrażenie przelewania płynu w uchu podczas ruchów głową. Często takim stanom towarzyszy szum uszny, zwykle jednak o niskiej częstotliwości. Zawartość płynna jamy bębenkowej może być jałowa, a zgodnie z literaturą w ok. 30% hoduje się z płynu bakterie wywołujące najczęściej infekcje górnych dróg oddechowych. Całość obrazu składa się na wysiękowe zapalenie ucha środkowego.
Zasadniczo dąży się wówczas do udrożnienia trąbki słuchowej, usunięcia płynu z jamy bębenkowej i przestrzeni powietrznych ucha środkowego oraz powrotu słuchu do stanu wyjściowego. W ostrym stanie zapalnym górnych dróg oddechowych stosuje się leki przeciwzapalne, uszczelniające naczynia krwionośne, immunostymulujące, rozpuszczające śluz, przeciwalergiczne - jeśli w podłożu jest problem uczulenia, środki udrożniające nos i zatoki, czasem antybiotyki. Po ustąpieniu ostrego stanu zapalnego przedmuchuje się trąbki słuchowe. O sposobie terapii decyduje lekarz, uwzględniając objawy i obraz miejscowy, czyli stan dróg oddechowych.
Jeśli w ciągu maksymalnie 3 miesięcy nie dojdzie do poprawy słuchu (czasem dochodzi do samowyleczenia) i ustąpienia innych zaburzeń słuchowych, wykonuje się paracentezę, czyli nacięcie błony bębenkowej, odsysa się ssakiem zalegający płyn, który może mieć różną konsystencję (od wodnistego po bardzo gęsty i kleisty), przepłukuje się jamę bębenkową solą fizjologiczną, czasem podaje się dobębenkowo lek steroidowy o silnym działaniu przeciwzapalnym i przeciwwysiękowym oraz zakłada się drenik wentylacyjny na kilka miesięcy. Drenik umożliwia odpływ wydzieliny, napowietrznia jamę bębenkową, wyrównuje ciśnienie, a to sprzyja ustąpieniu zmian chorobowych w wyściółce ucha środkowego.
Jeśli dolegliwości są znaczne (duży niedosłuch, silne szumy, zawroty głowy, duży dyskomfort pacjenta itp.) do zabiegu kwalifikuje się wcześniej, nie czekając na rekomendowane 3 miesiące obserwacji i terapii. Kwalifikacja oprócz objawów musi być poparta badaniami słuchu (audiogram, tympanogram z oceną odruchów strzemiączkowych). Z reguły założenie pistonu wentylacyjnego wykonuje się w krótkotrwałym znieczuleniu dożylnym na sali operacyjnej.
Po zabiegu pacjent w dalszym ciągu jest pod opieką laryngologa i okresowo ocenia się położenie rolki wentylacyjnej (może się samoistnie wysunąć); czasem drenik wymaga oczyszczenia z woszczyny lub oklejającego go śluzu; bada się też słuch i stan górnych dróg oddechowych. Trzeba dążyć do dobrej drożności nosa i nosogardła, unikać infekcji dróg oddechowych. U dorosłych ponadto ważne jest wykluczenie guza nosogardła, którego jednym z objawów jest wysiękowe zapalenie ucha środkowego niewrażliwe na terapię oraz wykluczenie niedoczynności tarczycy.
Piśmiennictwo:
Kochanek K.: Szumy uszne. [W:] Janczewski G. (red.): Otolaryngologia praktyczna, tom I. Via Medica Gdańsk 2005: 26-30.Niemczyk K.: Wysiękowe zapalenie ucha środkowego. [W:] Janczewski G. (red.): Otolaryngologia praktyczna, tom I. Via Medica, Gdańsk 2005: 119-121.