×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Aparaty słuchowe

dr n. med. Mariola Zagor, otorynolaryngolog
Klinika Otorynolaryngologii, Wydział Lekarsko-Dentystycznego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
lek. med. Paulina Czarnecka
Kliniczny Oddział Otolaryngologiczny, 4 Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką SP ZOZ we Wrocławiu
lek. med. Marlena Janoska-Jaździk
Samodzielny Publiczny Centralny Szpital Kliniczny w Warszawie

Problem wad słuchu dotyczy około 12% populacji. Niedosłuch powoduje ograniczenia w sferze komunikacji międzyludzkiej, upośledzenie w sferze funkcjonowania zawodowego, a u dzieci zaburzenie rozwoju mowy. Dlatego tak ważne jest właściwe protezowanie słuchu. Największa grupa użytkowników aparatów słuchowych to osoby po 65. roku życia. Szacuje się, że wśród tej grupy wskazania do protezowania ma blisko 1/3 pacjentów. U chorych w wieku podeszłym charakterystyczne jest złe rozumienie mowy w utrudnionych warunkach akustycznych (np. gdy w pomieszczeniu znajduje się kilka źródeł dźwięku) oraz zaburzenia rozumienia szeptu. U dzieci najistotniejsze jest jak najszybsze wykrycie wady słuchu i wczesne zaopatrzenie w aparat słuchowy.

Najważniejszym celem protezowania słuchu jest poprawa komunikowania się osoby niedosłyszącej z otoczeniem. Odpowiedni dobór aparatów słuchowych przeciwdziała procesom wstecznym (deprywacyjnym) w ośrodkowych strukturach drogi słuchowej, które są spowodowane brakiem prawidłowego stymulowania przez bodziec dźwiękowy. Orientacyjnie przyjmuje się, że ubytek słuchu nieprzekraczający 30 dB nie wymaga korzystania z aparatów słuchowych. Jednak wskazania do protezowania słuchu są rozpatrywane indywidualnie dla każdego chorego.

Najbardziej fizjologiczne jest protezowanie obu uszu. Używanie dwóch aparatów poprawia zdolność lokalizowania źródła dźwięku, powoduje lepsze słyszenie przestrzenne oraz poprawia selektywność słyszenia. W przypadku dzieci z wadą słuchu protezowanie zawsze powinno być obustronne.

Rodzaje aparatów słuchowych

Aparaty słuchowe dzieli się na:

  • aparaty na przewodnictwo powietrzne - pozwalają na wzmocnienie fali akustycznej, której ośrodkiem rozchodzenia się jest powietrze.
  • aparaty na przewodnictwo kostne - przetwarzają energię fali akustycznej na drgania, które są przenoszone na kości czaszki. Zamiast słuchawki mają przetwornik wytwarzający drgania. Przetwornik dociśnięty jest do wyrostka sutkowatego kości skroniowej, na który przenosi drgania.

Do aparatów na przewodnictwo powietrzne należą aparaty:

  • pudełkowe,
  • wewnątrzuszne – ITE,
  • wewnątrzprzewodowe – ITC,
  • zauszne – BTE,
  • całkowicie wewnątrzprzewodowe – CIC.

Aparaty na przewodnictwo kostne to aparaty:

  • okularowe (przetwornik znajduje się w ramionach oprawki okularów),
  • pudełkowe z opaską połączoną kabelkiem,
  • zakotwiczone w kości – BAHA.

Aparaty słuchowe można podzielić również ze względu na technologię przetwarzania sygnału. Wyróżnia się aparaty:

  • analogowe,
  • analogowe programowane cyfrowo
  • cyfrowe.

Klasyczne aparaty analogowe wzmacniają dźwięk w sposób ciągły (analogowy). Składają się z mikrofonu, wzmacniacza, układu filtrów, układu kompresji, słuchawki i potencjometru. Dopasowanie charakterystyki częstotliwości odbywa się w ograniczonym zakresie, dlatego nie mogą być stosowane we wszystkich wadach słuchu. Parametry wzmocnienia ustawia się ręcznie.

Aparaty analogowe programowane cyfrowo są ulepszoną wersją aparatów analogowych, ponieważ ułatwiają proces dopasowania parametrów wzmocnienia dźwięku.

Aparaty cyfrowe zapewniają dowolną możliwość obróbki dźwięku poprzez złożone algorytmy przetwarzania sygnału. Można w nich lepiej dopasować charakterystykę wzmocnienia dźwięku. Ponadto aparaty cyfrowe pozwalają na zapamiętanie kliku wariantów ustawień w formie programów, które chory może dowolnie zmieniać w zależności od warunków akustycznych, w których się znajduje. Aktualnie większość dopasowywanych aparatów to aparaty cyfrowe.

Warto wspomnieć, do czego służy układ kompresji w aparatach słuchowych. W niedosłuchu odbiorczym występuje tzw. zjawisko wyrównania głośności, powodujące dużą wrażliwość na głośne dźwięki. Układ kompresji powoduje, że powyżej pewnego natężenia sygnału, nie jest on wzmacniany w sposób liniowy. Kompresja przyczynia się do lepszego różnicowania głośności odbieranych dźwięków.

Omawiając protezowanie słuchu należy wymienić także implanty ucha środkowego. Są to elektroniczne protezy wykorzystujące mechanizm przewodzenia dźwięku w uchu środkowym przez łańcuch kosteczek słuchowych. Implanty ucha środkowego składają się z dwóch elementów: części wewnętrznej (cewka odbiorcza z przetwornikiem elektromagnetycznym) oraz części zewnętrznej (procesor dźwięku). Cewkę odbiorczą umieszcza się na powierzchni czaszki, pod skórą. Przetwornik przymocowuje się do części jednej z kosteczek słuchowych – kowadełka. Procesor dźwięku umieszczany jest na zewnątrz, na linii włosów.

Przy wyborze aparatu powinno się brać pod uwagę: ciężkość i typ niedosłuchu, rozmiar aparatu, budowę i stan ucha oraz sprawność manualną pacjenta, a także możliwość uzyskania jak najlepszego stosunku sygnału użytecznego do szumu.

Dobór aparatu słuchowego

Protezowanie narządu słuchu obejmuje kilka etapów.

  • Zawsze zaczyna się od dokładnej diagnostyki audiologicznej i wykluczenia zmian chorobowych, które mogłyby być groźne dla zdrowia i życia chorego.
  • Następnie ustala się wskazania do protezowania słuchu i ocenia wpływ wady słuchu na funkcjonowanie pacjenta.
  • Kolejny etap to konsultacja z protetykiem słuchu w celu wyboru rodzaju aparatu oraz przygotowania indywidualnych wkładek otoplastycznych. Wkładki takie obrazują kształt małżowiny usznej i przewodu słuchowego zewnętrznego. Nie poleca się stosowania wkładek standardowych, ponieważ mogą się one przyczyniać do niezadowalającego efektu akustycznego. Gdy wkładki są gotowe, można wstępnie dopasować aparat słuchowy.
  • Następny bardzo ważny etap to rehabilitacja słuchu i mowy.
  • Po jej zakończeniu ocenia się korzyści z protezowania i dokonuje się ewentualnych korekt w dopasowanym aparacie.
  • Pacjent powinien znajdować się pod stałą opieką audiologiczną.

Większość pacjentów chciałaby mieć aparat słuchowy, który byłby niewidoczny dla otoczenia. Jednak nie zawsze jest to możliwe. Gdy ubytek słuchu przekracza 70 dB, nie jest możliwe stosowanie aparatów wewnątrzusznych czy wewnątrzprzewodowych. Przeciwwskazaniem do ich stosowania jest również wyciek z ucha oraz niesprawność manualna chorego. W aparatach zausznych wkładka otoplastyczna oddzielona jest od aparatu, co skutkuje większymi rozmiarami, ale też łatwiejszym użytkowaniem.

Wskazaniami do zastosowania aparatów na przewodnictwo kostne są: duże ubytki pooperacyjne, uniemożliwiające wykonanie wkładki otoplastycznej, nawracające wycieki z uszu niepoddające się leczeniu, oraz niewielki ubytek słuchu dla przewodnictwa kostnego. Gdy nie można zastosować aparatu na przewodnictwo powietrzne obecnie stosuje się aparat słuchowy zakotwiczony w kości (BAHA), dlatego tradycyjne aparaty na przewodnictwo kostne są rzadziej stosowane.

Aparaty na przewodnictwo kostne zakotwiczone w kości pozwalają na doprowadzenie fali akustycznej bezpośrednio drogą przewodnictwa kostnego do ucha wewnętrznego. Pozwala to na ominięcie struktur ucha środkowego. Aparaty na przewodnictwo kostne zakotwiczone w kości składają się z tytanowego wkrętu, łącznika oraz procesora dźwięku. Stosowane są w niedosłuchu przewodzeniowym i mieszanym. Jednym ze wskazań do ich stosowania są wady ucha środkowego i zewnętrznego przy prawidłowo wykształconym uchu wewnętrznym, np. brak kosteczek słuchowych, brak wykształconych przewodów słuchowych zewnętrznych.

Implant ucha środkowego znajduje zastosowanie u chorych, którzy nie mogą korzystać z aparatów na przewodnictwo powietrzne ze względu na choroby alergiczne skóry przewodu słuchowego zewnętrznego lub tzw. efekt okluzji. Efekt okluzji (zamknięcia) to nieprzyjemne doznania związane z zatkaniem przewodu słuchowego zewnętrznego przez aparat słuchowy. Polegają one przede wszystkim na uciążliwym słyszeniu własnej mowy w aparacie słuchowym. Implanty ucha środkowego nie są stosowane w wadach budowy ucha, w przypadku niedosłuchu przewodzeniowego czy w stanach zapalnych. Należy pamiętać, że u osób z implantem ucha środkowego bezwzględnie przeciwwskazane jest badanie metodą rezonansu magnetycznego (MRI).

23.02.2018
Zobacz także
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta