×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Rehabilitacja głosu

dr n. med. Mariola Zagor, otorynolaryngolog
Klinika Otorynolaryngologii, Wydział Lekarsko-Dentystycznego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
lek. med. Paulina Czarnecka
Kliniczny Oddział Otolaryngologiczny, 4 Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką SP ZOZ we Wrocławiu
lek. med. Marlena Janoska-Jaździk
Samodzielny Publiczny Centralny Szpital Kliniczny w Warszawie

Zaburzenia głosu (dysfonia) może mieć charakter organiczny i czynnościowy. Głównym sposobem terapii w dysfonii czynnościowej jest rehabilitacja. Leczenie dysfonii organicznej polega na usunięciu czynnika wywołującego, jednak w tej grupie chorób ćwiczenia rehabilitacyjne również odgrywają znaczącą rolę.

W każdym typie dysfonii konieczne jest ograniczenie wysiłków głosowych.

W terapii dysfonii czynnościowej niezwykle ważna jest prawidłowa emisja głosu, czyli odpowiednie łączenie czynności oddychania, artykulacji, fonacji i używania rezonatorów. Jedną z podstawowych składowych prawidłowej emisji głosu jest oddychanie przeponowe. Ogromne znaczenie ma również uruchomienie i prawidłowe wykorzystanie rezonatorów (jama ustna, gardło, jama nosowa, zatoki przynosowe) podczas mówienia oraz właściwa postawa ciała. Odpowiednia emisja głosu nie powinna powodować uczucia nieprzyjemnego napięcia, zmęczenia, bólu.

Rehabilitacja głosowa musi być prowadzona systematycznie. Zazwyczaj trwa kilka miesięcy, czasami jednak dłużej. Wiele ćwiczeń może być wykonywanych przez pacjenta w warunkach domowych.

Ćwiczenia przeznaczone dla pacjentów z zaburzeniami głosu można podzielić na trzy grupy:

  • ćwiczenia oddechowe z zastosowaniem przepony,
  • ćwiczenia fonacyjne
  • ćwiczenia artykulacyjne.

Ćwiczenia te, po odpowiednim przeszkoleniu, chory może wykonywać w domu.

Ćwiczenia oddechowe mają przede wszystkim za zadanie wyćwiczenie oddychania przeponowego. Na początku pacjent powinien ocenić swój własny tor oddechowy. W tym celu należy stanąć przed lustrem i wciągnąć tyle powietrza, żeby wypowiedzieć zdanie: „dzisiaj jest ładna pogoda”. Przy prawidłowym torze oddychania ramiona nie powinny się unosić, a klatka piersiowa powinna rozszerzać się równomiernie, także w swojej dolnej części.

Wszystkie ćwiczenia warto wykonywać przed lustrem, co pozwoli na kontrolowanie właściwej postawy ciała. Mięśnie szyi, ramion, barków należy rozluźnić, głowę pochylić lekko do przodu. Ćwiczyć powinno się przed posiłkiem lub co najmniej godzinę po nim.

Ćwiczenia fonacyjne należy zacząć po opanowaniu prawidłowego toru oddechowego. Ważnym elementem ćwiczeń fonacyjnych jest uruchomienie i prawidłowe wykorzystanie rezonatorów. Ćwiczenia również należy wykonywać przed lustrem, aby zachować odpowiednią postawę ciała. Ćwiczenia artykulacyjne podobnie jak fonacyjne można zacząć po opanowaniu prawidłowego toru oddechowego. Obejmują one ćwiczenia narządów odpowiedzialnych za artykulację, do których należą wargi, żuchwa, język oraz podniebienie miękkie. Podczas ćwiczeń należy dbać o wyraziste wypowiadanie głosek.

W rehabilitacji głosu wykorzystywane są również tzw. ćwiczenia manipulacyjne, czyli specjalny rodzaj masażu pozwalający na normalizację napięcia mięśnia krtani i poprawę czynności krtani. Te ćwiczenia może wykonywać jednak tylko lekarz.

W przypadku zaburzeń głosu wynikających z porażenia fałdów głosowych ćwiczenia rehabilitacyjne należy rozpocząć bardzo wcześnie, aby zapobiegać zmianom zanikowym mięśnia głosowego oraz zmianom zwyrodnieniowym w stawie pierścienno-nalewkowym.

W rehabilitacji głosu u chorych z porażeniem fałdów głosowych wykorzystuje się m.in. następujące metody:

  • ucisk palcami po stronie porażonej w okolicy tylnej części krtani w celu uzyskania lepszego zwarcia głośni,
  • nagłe uderzenia powietrza na zwierającą się głośnię – wykorzystanie kaszlu, śmiechu (metoda Froschelsa),
  • ćwiczenie akcentów (metoda Smitha),
  • mruczenie w niskim rejestrze basowym (metoda Gutzmanna).

W przypadku obustronnego porażenia fałdów głosowych ze względu na zaburzenia oddychania najważniejsze są ćwiczenia oddechowe.

Szczególną sytuacją jest rehabilitacja głosu po operacji całkowitego usunięcia krtani (laryngektomia całkowita). Usunięcie krtani powoduje bezgłos. Wyróżnia się trzy sposoby pomocy chorym.

  • Pierwszy sposób, najbardziej popularny, to nauka głosu przełykowego. Wymaga sporo pracy ze strony chorego, a także foniatry i logopedy, jednak efekty często są dobre. Zjawisko wytwarzania głosu przełykowego podobne jest do powstawania odruchu odbijania. Powietrze obecne w przełyku przemieszcza się ku górze i przedostaje się do przewężenia przełyku. Pacjent nabiera powietrza do żołądka i podczas odbijania wypowiada głoski.
  • Następny sposób umożliwiający chorym mówienie to chirurgiczne wytworzenie przetoki tchawiczo-przełykowej i założenie silikonowej protezy wentylowej. Mówienie jest możliwe po zatkaniu rurki dotchawiczej.
  • Ostatnią metodą jest zastosowanie elektronicznej protezy krtani (sztuczna krtań). Powstający dzięki jej zastosowaniu głos jest najmniej zbliżony do normalnego, a mowa jest zrozumiała w około 60%.

23.02.2018
Zobacz także
Wybrane treści dla Ciebie
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta