Niedosłuch u dzieci zwykle pojawia się niepostrzeżenie, a rodzice często nie zauważają jego pierwszych objawów. Oczywiście wynika to z faktu, że małe dzieci nie potrafią komunikować swoich problemów i potrzeb, a rodzice nie wiedzą, na co zwracać uwagę. Niestety, prowadzi to do opóźnienia leczenia i jego słabszego efektu.
Ogólnie mówiąc, niedosłuchy można podzielić na wrodzone i nabyte. Te pierwsze wykrywane są zaraz po urodzeniu podczas badań przesiewowych noworodków, co pozwala na niezwłoczne objęcie dziecka opieką oraz leczenie lub implantowanie. Niestety prawidłowy wynik tego badania nie gwarantuje, że niedosłuch nie pojawi się w wieku starszym. Chodzi tu o niedosłuchy nabyte, spowodowane wieloma czynnikami: nawracające lub niedoleczone infekcje, zapalenia uszu, przerost migdałka gardłowego i/lub migdałków podniebiennych, alergia, choroby zakaźne (różyczka, ospa wietrzna, świnka, cytomegalia, mononukleoza, półpasiec), uwarunkowania genetyczne oraz niektóre leki. Szkodliwe jest także głośne słuchanie muzyki – zwłaszcza w słuchawkach wewnątrzusznych oraz na koncertach. Z przeprowadzonych w ubiegłym roku badań przesiewowych pierwszoklasistów ze szkół wiejskich wynika, że nawet co piąte dziecko może mieć problemy ze słuchem. Oczywiście każdy taki wynik wymaga dalszych badań, jednak pokazuje to skalę problemu.
Wczesne objawy, które powinny wzbudzić czujność opiekunów
- W okresie do 6 miesiąca – brak reakcji na dźwięki (dziecko nie spogląda w stronę dźwięku) – grzechotkę, dzwonek, głos rodzica.
- W wieku ok. 6 miesięcy – brak gaworzenia, słabe rozumienie pojedynczych słów.
- W wieku 12 miesięcy – brak wypowiadania pierwszych słów lub sylab; dziecko jest zwykle ciche i spokojne.
Trzeba pamiętać, że w wieku 2–3 lat dziecko powinno się już komunikować z otoczeniem, reagować na polecenia, tańczyć i śpiewać. Również telewizję ogląda przy takim samym ustawieniu głośności, jak dla innych domowników. W wieku 4–5 lat dziecko buduje pełne zdania i wymawia niemal wszystkie głoski.
Dzieci słabiej słyszące mają zwykle problemy z komunikacją, głośno mówią (krzyczą), wymagają powtarzania poleceń, a w wieku szkolnym mają problemy z nauką, są uważane za niegrzeczne i zdekoncentrowane. Czasami izolują się od rówieśników. Pamiętajmy też, że mowa jest powiązana ze słuchem – wada słuchu powoduje zaburzenia w rozwoju mowy, który trwa do 6. roku życia. Jeśli „przegapimy” ten czas – nieodwracalnie stracimy możliwość prawidłowej nauki mowy!
W razie podejrzenia osłabienia słuchu należy się zgłosić do otolaryngologa w celu specjalistycznej oceny stanu dziecka i badania słuchu.
Co dalej? Jakie badania?
- badanie otolaryngologiczne – pozwala wykluczyć najczęstsze choroby, które mogą powodować osłabienie słuchu
- badanie audiometryczne – umożliwia wykrycie wad słuchu dzięki generowaniu dźwięków o różnych częstotliwościach; niestety tego badania nie wykonuje się u dzieci do ok. 5.–6. roku życia
- badanie audiometrii impedancyjnej – pozwala wykluczyć choroby (płyn) w uchu środkowym
- otoemisja akustyczna – ocenia funkcję ślimaka i jego ewentualne uszkodzenie
- ABR – słuchowe potencjały wywołane – badania umożliwiające ocenę funkcji nerwu słuchowego oraz ośrodków w mózgu.
Na podstawie tych badań lekarz może ocenić stan słuchu u dziecka niezależnie od jego wieku. Warto jednak pamiętać, że nawet stwierdzenie niedosłuchu „to nie jest wyrok”, ponieważ niemal wszystkie niedosłuchy można leczyć – im wcześniej wykryte, tym skuteczniej!
