×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Zakażenia ucha zewnętrznego

dr n. med. Mariola Zagor, otorynolaryngolog
Klinika Otorynolaryngologii, Wydział Lekarsko-Dentystycznego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
lek. med. Paulina Czarnecka
Kliniczny Oddział Otolaryngologiczny, 4 Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką SP ZOZ we Wrocławiu
lek. med. Marlena Janoska-Jaździk
Samodzielny Publiczny Centralny Szpital Kliniczny w Warszawie

Jakie są przyczyny zakażenia ucha zewnętrznego?

Na ucho zewnętrzne składa się małżowina uszna (część, która potocznie nazywana jest uchem) oraz przewód słuchowy zewnętrzny.

Zakażenia ucha zewnętrznego mogą być wywołane przez bakterie, wirusy i grzyby.

Pałeczka ropy błękitnej (Pseudomonas aeruginosa) i gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus) są najczęściej odpowiedzialne za bakteryjne infekcje ucha zewnętrznego. Jednym z częstych zakażeń wirusowych jest półpasiec uszny, wywołany przez aktywację przetrwałego zakażenia wirusem Varicella-Zoster. Wirus ten jest czynnikiem etiologicznym ospy wietrznej. Zakażenia grzybicze stanowią 10% wszystkich infekcji ucha zewnętrznego. Głównie wywołane są przez grzyby z gatunku Aspergillus (80%). Za pozostałe infekcje grzybicze odpowiada w dużej mierze gatunek Candida.

Wspomniane powyżej infekcje należą do grupy ostrych, rozlanych zapaleń. Ograniczone zapalenie przewodu słuchowego zewnętrznego zwane jest inaczej czyrakiem lub czyrakowatością. Do jego występowania predysponują choroby ogólnoustrojowe (cukrzyca, immunosupresja, niedobory żywieniowe). Infekcje wywołują bakterie: Staphylococcus aureusStreptococcus species. Zazwyczaj występuje pojedyncza zmiana.

Zapalenie ucha zewnętrznego na podłożu egzematycznym może być obecne w przebiegu różnych chorób dermatologicznych (atopowe zapalenie skóry, łuszczyca, świerzbiączka, liszaj rumieniowaty).

Jak często występuje zakażenie ucha zewnętrznego?

Częstość występowania zakażeń ucha zewnętrznego jest różna w zależności od etiologii, postaci zakażenia, a także grupy wiekowej chorych.

Jakie są objawy zakażenia ucha zewnętrznego?

Objawy zakażenia ucha zewnętrznego mogą się różnić w zależności od tego, czy zakażenie wywołały bakterie, wirusy czy grzyby.

Dla infekcji bakteryjnych charakterystyczne są: wyciek ropny z ucha, silny ból oraz często upośledzenie słuchu.

Objawami półpaśca usznego są wykwity skórne o typie pęcherzyków w okolicy małżowiny usznej i przewodu słuchowego zewnętrznego. Bardzo silny ból ucha często poprzedza wystąpienie zmian skórnych. U 90% chorych z półpaścem usznym dochodzi do obwodowego porażenia lub niedowładu nerwu twarzowego. U 40% obserwuje się odbiorcze uszkodzenie słuchu oraz zawroty głowy.

Przy zakażeniach grzybiczych ucha zewnętrznego może występować świąd i gęsty, kleisty wyciek z ucha o nieprzyjemnym zapachu.

U chorego z ograniczonym zapaleniem przewodu słuchowego zewnętrznego (czyrakiem) występuje szybko narastający ból ucha, guzkowate uwypuklenie, bolesny obrzęk w części chrzęstnej przewodu słuchowego zewnętrznego.

W przypadku zapalenia ucha zewnętrznego na podłożu egzematycznym pojawiają się uporczywy świąd i bolesność skóry przewodu słuchowego.

Co robić w razie wystąpienia objawów zakażenia ucha zewnętrznego?

W razie wystąpienia objawów zakażenia ucha zewnętrznego należy zgłosić się do lekarza. Brak podjęcia leczenia w odpowiednim czasie może doprowadzić do groźnych powikłań.

Jak lekarz stawia diagnozę zakażenia ucha zewnętrznego?

Aby rozpoznać zakażenie ucha zewnętrznego, lekarz zbierze wywiad. Do postawienia właściwej diagnozy zwykle konieczne jest badanie laryngologiczne. Jeżeli mamy do czynienia z zakażeniem bakteryjnym, często pobierana jest wydzielina z ucha na badanie bakteriologiczne, z określeniem, na jakie antybiotyki jest wrażliwa bakteria odpowiedzialna za infekcje. W przypadku nawracających infekcji grzybiczych ważne jest określenie, jaki gatunek grzyba wywołał zakażenie. W tym celu przeprowadza się badanie mykologiczne. Istotne jest również badanie słuchu, gdyż podczas niektórych infekcji może dojść do jego upośledzenia (np. półpasiec uszny).

Jakie są sposoby leczenia zakażenia ucha zewnętrznego?

Leczenie zakażenia ucha zewnętrznego zależy przede wszystkim od czynnika, który wywołał infekcje. Zazwyczaj przed podaniem leków działających miejscowo ucho jest oczyszczane przez lekarza ssakiem, wacikami lub sączkami gazowymi. W przypadku zakażeń bakteryjnych stosuje się antybiotyki miejscowo. W początkowym okresie infekcji korzyści przynosi zakładanie na sączkach roztworów powodujących zakwaszenie wnętrza przewodu słuchowego zewnętrznego (roztwór kwasu octowego czy kwasu bornego). Pacjent jest leczony ambulatoryjnie. Powinien zgłaszać się do lekarza nie rzadziej, niż co 3–4 dni.

Jeśli występują objawy ogólne (powiększenie węzłów chłonnych, gorączka) podaje się antybiotyki doustnie lub dożylnie.

Leczenie półpaśca usznego obejmuje podawanie leków przeciwwirusowych (acyklowir). Ważna jest również terapia objawowa (leki przeciwbólowe, przeciwwymiotne). Jeśli doszło do porażenia nerwu twarzowego, zaleca się odpowiednią rehabilitację. Chory z półpaścem usznym powinien być hospitalizowany.

Jeżeli zakażenie ma etiologię grzybiczą, leczenie polega na stosowaniu maści zawierających środki przeciwgrzybicze. Leki przeciwgrzybicze występują również w postaci zawiesin (zakładanych do przewodu słuchowego na sączkach) lub zasypek. Ciężkie zakażenia grzybicze mogą wymagać podania leków ogólnoustrojowo.

„Złośliwe” zapalenie ucha zewnętrznego zawsze wymaga leczenia szpitalnego, długotrwałego podawania antybiotyków dożylnie oraz systematycznego oczyszczania przewodu słuchowego zewnętrznego z zalegającej wydzieliny.

Leczenie pojedynczego czyraka przewodu słuchowego zewnętrznego polega na jego nakłuciu lub nacięciu oraz stosowaniu opatrunków miejscowo. Jeśli jest to konieczne podaje się również antybiotyk ogólnoustrojowo.

Zapalenie ucha zewnętrznego na podłożu egzematycznym wymaga odpowiedniego leczenia choroby podstawowej.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie zakażenia ucha zewnętrznego?

Całkowite wyleczenie zakażeń ucha zewnętrznego jest możliwe. Niestety część schorzeń ma tendencję do nawracania. Są to głównie infekcje związane z chorobami ogólnymi (np. czyrak w przebiegu cukrzycy). Ważne jest więc prawidłowe leczenie chorób współistniejących. W półpaścu usznym istotnym powikłaniem jest uszkodzenie nerwu twarzowego. Całkowite wycofanie się porażenia obserwuje się u 20% chorych. Zadowalającą poprawę funkcji nerwu uzyskuje 60%. Niestety uszkodzenia słuchu w przebiegu półpaśca mają zazwyczaj charakter nieodwracalny.

Co robić, aby uniknąć zachorowania na zakażenia ucha zewnętrznego?

Czynniki, które sprzyjają występowaniu zakażeń to: zaleganie wody, zmniejszenie ilości produkowanej woszczyny oraz urazy, które powodują przerwanie ciągłości naskórka. Do zakażeń grzybiczych usposabiają m.in. zbyt długie stosowanie kropli do uszu zawierających antybiotyki oraz praca w ciepłych i wilgotnych pomieszczeniach. W celu profilaktyki zakażeń ucha zewnętrznego należy w miarę możliwości unikać wymienionych powyżej czynników ryzyka.

11.12.2017
Zobacz także
  • Nowotwory ucha zewnętrznego
  • Urazy termiczne: oparzenie, odmrożenie
Wybrane treści dla Ciebie
  • Operacje uszu
  • Angina
  • Subiektywne badania słuchu
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta